Monumenten
Er zijn veel monumenten in Maasgouw. Monumenten zijn gebouwen die waarde hebben voor ons land, de provincie of onze gemeente. Bijvoorbeeld omdat ze mooi zijn, belangrijk zijn voor de wetenschap, of een rol hebben gespeeld in onze geschiedenis. We beschermen monumenten om ze voor de toekomst te bewaren.
Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten
Er zijn rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten. Rijksmonumenten zijn gebouwen die vanwege cultuurhistorische waarde en schoonheid van nationaal belang zijn. De bescherming van rijksmonumenten is geregeld in de Erfgoedwet. Gemeentelijke monumenten hebben vooral een lokale betekenis. De bescherming van gemeentelijke monumenten is geregeld in de gemeentelijke Erfgoedverordening(externe link).
Monument verbouwen
Houd er rekening mee dat u als eigenaar van een monument niet zonder meer alle veranderingen aan een monument kunt uitvoeren. Er bestaan criteria voor het onderhouden of het renoveren van rijks- en gemeentelijke monumenten, zodat de kenmerken van het gebouw bewaard blijven. Onderhoud en renovatie van een monument brengt bijna altijd een vergunningplicht met zich mee. In het Omgevingsloket(externe link) kunt u nagaan of u een vergunning nodig heeft. Lees meer op de pagina over de Omgevingswet.
Heeft u een omgevingsvergunning nodig?
Heeft u een omgevingsvergunning nodig? Dan kunt u uw aanvraag hiervoor indienen. Hiervoor:
- vult u het aanvraagformulier volledig in;
- stuurt u het aanvraagformulier met de benodigde documenten digitaal of per post naar de gemeente;
- stuurt de gemeente u een ontvangstbevestiging;
- legt de gemeente de vergunningaanvraag voor een gemeentelijk monument voor advies voor aan de omgevingscommissie;
- vraagt de gemeente bij de vergunningaanvraag voor een rijksmonument ook advies aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed;
- publiceert de gemeente de vergunningaanvraag om belanghebbenden in de gelegenheid te stellen hun zienswijze kenbaar te maken;
- wordt de gevraagde vergunning verleend als de ontvangen adviezen positief zijn en wordt de vergunning met voorwaarden en gewaarmerkte tekeningen verzonden naar de aanvrager.
Hoe gaat het verder?
De gemeente beslist binnen 8 weken na ontvangst van uw aanvraag. Deze termijn kan eenmalig met 6 weken verlengd worden. Beslist de gemeente niet binnen de termijn, dan wordt de vergunning automatisch (van rechtswege) verleend. Voor complexe aanvragen en aanvragen m.b.t. rijksmonumenten, geldt een beslistermijn van 26 weken. Ook deze termijn kan eenmalig met 6 weken verlengd worden. Bij deze procedure kan de vergunning echter niet van rechtswege worden verleend.
Bent u het niet eens met de beslissing? Dan kunt u bezwaar maken bij de gemeente. Dien uw bezwaar in binnen 6 weken na de bekendmaking van het besluit. Daarna kunt u in beroep gaan bij de bestuursrechter. In sommige gevallen kunt u rechtstreeks tegen een besluit in beroep gaan bij de bestuursrechter.
Heeft u geen vergunning nodig?
U heeft géén vergunning nodig voor normaal onderhoud aan de buitenkant van rijksmonumenten. Het gaat dan om werkzaamheden die ervoor zorgen dat alles behouden blijft. U heeft ook géén vergunning nodig als de monumentale waarde niet lager wordt door de werkzaamheden. Bijvoorbeeld bij het opschuren en schilderen in dezelfde kleur, het vervangen van kapotte ruiten, het opstoppen van rieten daken of vervangen van dakpannen. Dit geldt voor rijksmonumenten, provinciale en gemeentelijke monumenten.
Wilt u een monument restaureren of renoveren? Neem dan in een vroeg stadium contact op met de medewerker Monumenten via 0475 - 85 25 00. Die kan u inlichten over de onderdelen van een monumentaal gebouw die behouden moeten blijven en de elementen die mogen worden vervangen. Ook kan de medewerker u informeren over subsidiemogelijkheden en over de wijze van omgang met een monument.
Financiële ondersteuning monumenten
Rijksmonumenten
Voor rijksmonumenten bestaan er geen directe restauratiesubsidies meer. Dit wil niet zeggen, dat u geen ondersteuning ontvangt voor de kosten van restauratie of renovatie van uw monument. Er bestaan 2 mogelijkheden:
- de restauratiefondshypotheek;
- de woonhuissubsidie.
De restauratiefondshypotheek
Dit is een laagrentende annuïteitenlening met een looptijd van dertig jaar. De rente van de lening ligt 5% onder de reguliere marktrente, met een minimum van 1,5%. Het maximum bedrag dat u kunt lenen is € 300.000 (verminderd met eventuele fiscaal aftrekbare kosten).
De woonhuissubsidie
U kunt subsidie aanvragen voor het onderhoud van uw woonhuis-rijksmonument. Vroeger maakte u misschien gebruik van de fiscale aftrek onderhoudskosten rijksmonumenten, maar sinds 2020 is de woonhuissubsidie daarvoor in de plaats gekomen. De subsidieregeling is bedoeld voor particuliere eigenaren van monumenten waarin gewoond wordt. De subsidie bedraagt 38% van de instandhoudingskosten. Deze kosten kunnen jaarlijks na de uitvoering in de maanden maart en april bij de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed ingediend worden. U moet zich houden aan de Leidraad subsidiabele instandhoudingskosten. Meer informatie vindt u op de website van Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Gemeentelijke monumenten
Gemeentelijke monumenten komen niet in aanmerking voor de mogelijkheden van ondersteuning die gelden voor rijksmonumenten. Daarom heeft de gemeente Maasgouw in 2007 voor deze monumenten een eigen subsidieregeling(externe link). Deze regeling voorziet in een bijdrage in de kosten van het herstel van de fundering, de gevels en dragende muren (inclusief kozijnen), de vloeren en de daken (inclusief dakgoten en schoorstenen). De bijdrage bedraagt maximaal 50% van de subsidiabele kosten, met een maximum van € 5.000 per onderdeel. Er geldt ook op jaarbasis een maximale bijdrage, deze is gesteld op € 10.000. Een aanvraag moet via een brief worden gericht aan burgemeester en wethouders. Een aanvraag wordt gehonoreerd voor zover het budget in een bepaald jaar toereikend is.
Aanwijzing van monumenten
De mogelijkheid bestaat om nieuwe monumenten aan te wijzen. Ook in de aanwijzing wordt een onderscheid gemaakt tussen rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten.
Rijksmonumenten
Rijksmonumenten worden aangewezen door het Rijk (de minister). Voordat hij een beschikking afgeeft, vraagt hij de gemeente, waarin een monument is gelegen, om advies. Ligt het monument buiten de bebouwde kom, dan vraagt hij ook gedeputeerde staten van de provincie om advies. Binnen tien maanden na de adviesaanvraag neemt het Rijk (de minister) dan een beslissing.
Gemeentelijke monumenten
De aanwijzing van gemeentelijke monumenten is geregeld in de gemeentelijke Erfgoedverordening. Burgemeester en wethouders kunnen, al dan niet op aanvraag van een belanghebbende, een gemeentelijk monument aanwijzen. Ze vragen hierbij advies van de omgevingscommissie. De eigenaar en belanghebbende kunnen bezwaar maken tegen het advies van burgemeester en wethouders.
Advies door de omgevingscommissie
Beschermd stads- of dorpsgezicht
In Maasgouw zijn gedeeltes aangewezen als beschermd stads- of dorpsgezicht. Dit is een gebied in een stad of dorp met een bijzonder cultuurhistorisch karakter. De bescherming is bedoeld om de cultuurhistorische identiteit van een gebied te behouden en in te zetten bij ontwikkelingen. Ligt een pand in een gebied met een beschermd stads- of dorpsgezicht? Dan adviseert de omgevingscommissie als er een omgevingsvergunning voor bouwplannen wordt aangevraagd.
Beeldbepalende panden
Hieronder is een lijst te vinden met beeldbepalende panden. Dit zijn panden die in het bestemmingsplan de ‘functieaanduiding cultuurhistorische waarden’ hebben. Heeft een pand deze aanduiding? Dan adviseert de omgevingscommissie als er een omgevingsvergunning voor bouwplannen wordt aangevraagd.
Uitzoeken bestemming van een pand
Wilt u weten of uw pand ligt in een gebied met een beschermd dorpsgezicht of beeldbepalend is? Dat ziet u als volgt:
- Ga naar Regels op de Kaart(externe link) om een plan te zoeken
- Typ het adres in, bijvoorbeeld "Thorn, Hofstraat 5"
- Er verschijnt een kaart en links ziet u de plannen die horen bij die adres
- Kies het bestemmingsplan 'Oude kern Thorn'
- Rechts verschijnt de dubbelbestemming ‘Waarde - Beschermd stadsgezicht’, maar je ziet ook dat dit pand 'cultuurhistorische waarden’ en de dubbelbestemming ‘Waarde – archeologie’ heeft.
Archeologische waardenkaart
De gemeente is verantwoordelijk voor de bescherming van de archeologische waarden. Wil de gemeente deze taak doelgericht uitvoeren, dan moet er duidelijkheid zijn waar er zich eventueel archeologische resten of sporen bevinden. Hiervoor is een archeologische waardenkaart opgesteld.
Deze kaart onderscheidt gebieden met een hoge, een middelhoge en een lage verwachting. Ook worden beschermde stads- en dorpsgezichten, AMK-terreinen en de ongekarteerde gebieden onderscheiden. AMK staat voor Algemene Monumenten Kaart en wijst op de gebieden die door het Rijk en de provincies zijn aangewezen vanwege hun archeologische belang. Ongekarteerde gebieden omvatten de woonkernen. Er kan hier, vanwege menselijke ingrepen, geen nauwkeurige verwachting worden vastgesteld.
In de archeologische waarden beleidskaart staat wanneer er tot bescherming moet worden overgaan. Hierop wordt aangegeven waar in geval van bodemingrepen (als gevolg van bijvoorbeeld bouw of sloop) een verplichting geldt om archeologisch onderzoek uit te voeren. De verplichting is gebonden aan bepaalde ondergrenzen. Dit wil zeggen dat de bodemverstoring een minimale oppervlaktemaat moet overschrijden en een bepaalde diepgang moet hebben. Het onderzoek heeft als doel om eventuele aanwezige ondergrondse waarden te beschermen. In geval van bodemverstoring wordt het uitgangspunt gehanteerd dat de verstoorder de kosten van het archeologisch onderzoek betaalt.